Iedereen heeft wel eens iets gedaan waarvoor hij of zij zich schaamt. Achteraf was het niet zo handig. Net zo goed heeft iedereen wel iets aan zijn of haar lichaam waarvoor je je een beetje schaamt. Dat is eigenlijk heel jammer, maar aan de andere kant is het ook niet erg.
Wat doet schaamte?
Schaamte is namelijk een emotie die laat zien dat je jezelf hebt ontwikkeld. Je vindt iets niet (meer) normaal en wilt dingen anders aanpakken. Eigenlijk is het een motiverende emotie.
Het voelt even niet fijn om je te schamen, maar door iets te doen kan je ervan afkomen.
Een wijze les van een psycholoog is bijvoorbeeld dat je op alles kunt terugkomen. Je kunt altijd de telefoon pakken en iemand bellen en zeggen: “Weet je nog dat ik dat toen en toen deed? Ik schaam me daarvoor en het spijt me.” Alleen dit al of zelfs alleen het besef dat dit betekent dat je jezelf ontwikkeld hebt kan al ontzettend opluchten.
Schaamte motiveert dus.
Maar het is wel handig om die motivatie in goede banen te leiden. Schaamte kan je namelijk ook tegenwerken. Vooral in combinatie met zelfkritiek en wanneer je jezelf vergelijkt met andere mensen kan dit ervoor zorgen dat je je slecht voelt. Dit slechte gevoel kan je tijdelijk verlichten door te gaan eten. Een lekkere snack neemt dat slechte gevoel even weg (1).
Schaamte kan daardoor het heel lastig maken om iets aan je gewicht te doen. Vooral als je last hebt van overgewicht en je daardoor last hebt van schaamte.
Schaamte kan je namelijk ook demotiveren. Het kan je het gevoel geven dat je iets niet kunt en dat zorgt ervoor dat je ook niet iets doet om je huidige situatie te veranderen. Als je het bijvoorbeeld lastig vindt om je gewicht gezond te houden kan schaamte ervoor zorgen dat je juist meer gaat eten (2).
Vandaar dat het zo belangrijk is om schaamte in goede banen te leiden, zodat het juist zorgt voor motivatie om gezonde acties te ondernemen. Daarnaast kan schaamte ervoor zorgen dat je last krijgt van depressieve klachten (3).
Wat probeert schaamte je te leren?
In plaats van dat je wat gaat snaaien als je een situatie hebt gehad waarin je je schaamt voor jezelf kan je jezelf ook afvragen wat dit gevoel je nu zegt over jezelf.
Waarom schaam je je? Wat zou je anders willen doen of zien aan jezelf zodat dit gevoel weggaat? Welke stappen kun je zetten om dat te bereiken?
Als je namelijk al bezig bent om iets te doen om die schaamte weg te nemen en je komt in een nare situatie waarin iemand je het gevoel geeft dat je je moet schamen kan je zeggen: “Ik ben al bezig om dit recht te zetten.” Of je kan gewoon bij jezelf denken: “Die persoon die mij dit gevoel geeft is ook maar gewoon iemand die mij duidelijk niet kent.” Eigenlijk is dit een vorm van mindfulness.
Mindfulness voor minder schaamte
Mindfulness zelf is ook te gebruiken om minder last te hebben van deze gevoelens van schaamte. Onderzoek laat zien dat meiden die last hebben van overgewicht minder last hebben van schaamte als ze mindfulness meditatie gebruiken. Dit verbeterde ook hun gevoel over de kwaliteit van hun leven (4).
Doordat je dan minder last hebt van schaamte zal je ook minder snel gaan emotie-eten.
Ander onderzoek laat ook zien dat mindfulness meditatie kan helpen met afslanken. Dat kan handig zijn als je gewicht iets is waarvoor je je schaamt (5). De schaamte voor je gewicht en emotie eten cirkel is een hele nare.
Sociale connecties aangaan
Ander onderzoek laat zien dat sociale connecties, zoals vrienden en collega’s, je gevoelens van schaamte voor jezelf kunnen verminderen (5). Heb je op dit moment weinig sociale connecties? Kijk dan eens of je je kunt aanmelden voor een boekenclub, toneelvereniging of ander soort vereniging waardoor je meer in contact komt met mensen.
Uiteindelijk is er meer in het leven dan hoe je er uitziet en als je met mensen omgaat merk je dat veel mensen het over meer kunnen hebben dan gewicht. Hierdoor wordt het belang van hoe je er zelf uitziet minder groot, omdat er zoveel meer is in het leven dan hoe je eruit ziet.
Zelfcompassie
Bij een uitspraak als “ik schaam me voor mezelf” is het vaak zo dat je dan ook heel streng bent voor jezelf. Je weet bijvoorbeeld heel goed wat je fout doet en alles wat je nalaat om te doen. Foei foei foei.
Maar in dit geval ben je dan helemaal niet lief voor jezelf.
Zou je ook zo praten tegen een vriend of vriendin die een vergelijkbaar probleem heeft? Waarschijnlijk niet.
Door zelfcompassie toe te passen kan je ook veel doen om minder last te hebben van schaamte en depressieve klachten (6). Je hebt het immers ook zelf ver gebracht. Je leeft nog steeds. Je hebt allerlei tegenslagen zo goed als het ging overwonnen en jij mag er zijn!
Dit is ook iets waar je jezelf dagelijks aan mag herinneren. Je mag je lichaam ook vieren. Je kunt bijvoorbeeld dagelijks een paar zinnetjes aan jezelf herhalen, zoals:
- “Ik mag er zijn.”
- “Ik ben lief voor mezelf.”
- “Mijn lichaam is iets om te vieren, niet om te straffen.”
- “Ik ben iemand voor wie ik mag zorgen.”
Dit zijn maar voorbeelden. Afhankelijk van je gevoelens van schaamte kan je ook andere zinnetjes met zelfcompassie gebruiken om meer zelfliefde te voelen.
Daarnaast kan je ook omdenken. Betrap je jezelf op een strenge gedachte voor jezelf? Ga dan even bewust die gedachte omdenken naar iets liefs. Bijvoorbeeld:
Strenge gedachte: “Oh, wat slecht dat ik chips heb gegeten. Echt heel stom van me.”
Lieve gedachte: “Ja, dat was misschien niet handig, maar het was wel lekker en ik had het even nodig. Morgen eet ik een appel als ik behoefte heb aan een snack.”
Met die omdenk gedachte kan je gelijk bedenken hoe je het in de toekomst anders aanpakt en als je dat maar vaak genoeg denkt, misschien is 1 keer al voldoende bij jou, ga je in de toekomst zaken verstandiger aanpakken.
Hulp bij schaamte voor jezelf
Schaam jij je vanwege je gewicht? Dan kan je hulp krijgen. In mijn programma krijg je ook mentale hulp zodat je je beter voelt en het afslanken meer bijzaak wordt dan hoofdzaak. Vreemd genoeg gaat het afslanken daardoor vaak automatisch beter.
In het online programma krijg je 5 maanden lang begeleiding om jouw leven en mindset te verbeteren zodat je je beter voelt en gezonder en liever met je lichaam omgaat. Meer weten? Bekijk hier het programma.
Of neem vrijblijvend contact met me op.
Groetjes,
Bianca
(1) https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0167571
(3) https://www.mdpi.com/1660-4601/15/5/891
(4) https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1740144516301899
(6) https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1740144519304929
