Obesitas: Wat is het en wanneer is het gevaarlijk?

Als je last hebt van obesitas heb je zoveel vet in je lichaam dat het gevaarlijk kan zijn voor je gezondheid. Het heeft dan een negatieve invloed op allerlei processen in je lichaam. Niet iedereen met overgewicht heeft last van obesitas, maar iedereen die last heeft van obesitas heeft wel last van overgewicht. Om erachter te komen of jouw overgewicht gevaarlijk voor je is en om af te slanken ga ik in dit blog in op wat obesitas is, welke oorzaken er zijn en hoe je er weer van af kunt komen.

Wat is obesitas?

Zoals gezegd is obesitas overgewicht door vet wat een negatieve invloed heeft op je gezondheid. Je loopt bijvoorbeeld een veel groter risico op het krijgen van diabetes type II, kanker, artrose, hart- en vaatziekten en astma. Daarbij kun je last krijgen van slaapapneu omdat er zoveel gewicht op je borst/keel drukt dat het lastig is om adem te halen terwijl je ligt te slapen.

Statistisch gezien is de kans dat je een normale leeftijd behaalt ook een stuk kleiner als je last hebt van obesitas.

Wat is morbide obesitas?

Wanneer je morbide obesitas hebt, heb je nog meer vet in je lichaam dan bij “normale” obesitas. Daarbij heb je dan vaak al last van hart- en vaatziekten, diabetes type II, longklachten en gewrichtsklachten. Je hebt dus een nog grotere kans om vroegtijdig te komen overlijden omdat je al last hebt van andere gezondheidsklachten naast het overgewicht.

Veel mensen met morbide obesitas hebben dan ook last van het metabool syndroom[1]. Bij dit syndroom heb je eigenlijk last van alle bovengenoemde klachten en dus niet slechts van obesitas én diabetes, maar dus obesitas en de 4 klachten waarmee het gecombineerd kan zijn.

Obesitas en je BMI

Obesitas door vet wordt vaak bepaald op basis van je BMI. Je BMI wordt berekend door je gewicht te delen met het kwadraat van je lichaamslengte in meters.

Volgens de richtlijnen hebben mensen een gezond BMI als die tussen de 20 en 25 zit. Je hebt overgewicht als je BMI tussen de 25 en 30 zit en je hebt last van obesitas wanneer je BMI (door vet) boven de 30 zit.

Wanneer je BMI hoger is dan 40 en je last hebt van andere ziekten door het overgewicht door vet wordt er gesproken van morbide obesitas.

Daartussen zitten nog andere classificaties van klasse 1 tot en met 3.

Omdat niet elk lichaam geschikt is om je BMI te gebruiken voor het meten van obesitas, zoals bij bodybuilders die een hoog BMI hebben vanwege hun spiermassa, gebruiken sommige artsen juist een meting van het vetpercentage door een huidplooimeting of ze gebruiken de buikomtrek omdat het vooral buikvet is dat de gezondheid negatief beïnvloedt.

Oorzaken obesitas

Ieder pondje komt door het mondje is een veel gehoorde uitspraak wanneer het over overgewicht en obesitas gaat. Onderzoekers zien dat obesitas bij kinderen veroorzaakt wordt doordat ze meer energie eten dan verbruiken tijdens het spelen en zo geldt het natuurlijk ook bij volwassenen. Wel zien onderzoekers dat het idee dat de vette voeding het probleem is, niet het probleem hoeft te zijn bij kinderen. Nu wordt er meer gekeken naar de suikerrijke voeding en drankjes, zoals fruitsappen en frisdrank, die overgewicht bij kinderen veroorzaken[2]. Als je als volwassene veel frisdrank drinkt, kun je eerst eens kijken of daarmee stoppen al voldoende is om weer op een normaler gewicht te komen.

Maar waarom eet en drink je nu meer dan nodig is voor je lichaam?

Aangeboren obesitas

Je zou kunnen denken dat obesitas aangeboren is. In veel families zie je dat ouders met overgewicht of ernstig overgewicht kinderen krijgen met overgewicht, dit hoeft niet altijd zo te zijn, maar dat brengt wel het vermoeden met zich mee dat er genetische factoren meespelen.

Uit meta-onderzoek blijkt dat dit inderdaad het geval kan zijn. De genen hebben dan bijvoorbeeld invloed op je stofwisseling, je gevoeligheid voor insuline en andere zaken die van belang zijn voor hoe je lichaam met voeding omgaat[3]. Echter dit bewijs wordt maar gezien voor 20% van de variatie die in BMI te zien is.

In 80% van de verhouding hebben de genen dus niets met je obesitas te maken en kan je levensstijl en voedingspatroon wel invloed hebben op je gewicht. Als je last hebt van genetische obesitas kun je dus zeggen: Aan 20% van mijn gewicht kan ik niets doen, maar aan die andere 80% wel.

Als je dan een gezond BMI neemt van 25 (de hoogste score voor een gezond BMI) en je telt daar 20% bij op krijg je 30. Als je dus genetische aanleg voor obesitas hebt kun je even iets minder streng voor jezelf zijn en je ook richten op een BMI van maximaal 30. Dit is nog steeds een gewicht wat niet wordt meegeteld als obesitas en waarbij je dus niet een verhoogde kans hebt op het ontwikkelen van allerlei andere aandoeningen door je vet. Je hebt dan nog wel overgewicht. De kans is groot dat je genen gewoon niet meewerken om dat eraf te krijgen, maar het kan natuurlijk wel. Je kunt je dan ook richten op een BMI van 25 als je eigenlijk een BMI van 20 wilt hebben.

Onderzoekers zijn nog bezig om uit te zoeken hoeveel mensen genetische aanleg hebben voor obesitas, op het moment is de kans nog heel klein, ongeveer rond de 5%[4]. Dat is dus 1 op de 20 mensen die obesitas heeft, heeft het vanwege genetische redenen. De kans dat je obesitas hebt vanwege je genen is dus vrij klein.

Emotionele oorzaken van obesitas

Genetisch gezien kun je dus een beetje pech hebben, maar dat hoeft er dan alsnog niet voor te zorgen dat je écht obesitas of morbide obesitas krijgt. Er moeten dus ook andere oorzaken aan te wijzen zijn voor het krijgen van obesitas.

Het is algemeen bekend dat  stress kan zorgen voor overgewicht[5]. Dit komt bijvoorbeeld omdat je dan minder slaapt en impulsiever wordt. Het is dan heel makkelijk om even wat lekkers te eten om zo het gevoel te krijgen dat je meer energie hebt en om de stress weg te eten.

Daarbij zorgt het eten ervoor dat het systeem in je lichaam die zegt dat er stress is kalmeert[6]. Hierdoor is dit een makkelijkere oplossing op de korte termijn om de stress weg te werken dan de onderliggende oorzaak weg te nemen. Onderzoekers geven aan dat er dus ook echt mentaal wat moet gebeuren om dit gedrag te veranderen.

Helaas kun je hierdoor in een vicieuze cirkel raken vanwege het stigma dat op overgewicht rust, wat weer voor extra stress kan zorgen waardoor je weer meer eet.

Ontzettend frustrerend.

Het is dus handig om de oorzaken van stress aan te pakken. Hiermee kan ik helpen door te kijken naar je overtuigingen over hoe de wereld werkt en hoe jij hierin functioneert. Hierdoor kunnen we samen triggers voor stress achterhalen en achterhalen waarom voeding op de een of andere reden de oplossing is geworden om met stressvolle situaties om te gaan.

Afslanken als je obesitas hebt

Afslanken als je obesitas hebt is ontzettend belangrijk, maar dat kan heel lastig zijn door de reactie die je kunt hebben op hoe je emoties probeert te reguleren. Natuurlijk kun je stoppen met frisdrank drinken en dagelijks gaan wandelen, maar wat is er nodig om geen terugval te krijgen?

Door onderliggende problematiek en triggers van stress te achterhalen, of triggers van wanneer je gaat eten, en hoe je hier bewust op een andere manier mee om kunt gaan is afslanken als je obesitas hebt een stuk eenvoudiger en heb je hier ook minder wilskracht voor nodig.

Begin daarom met het bijhouden van een eet-dagboek om te achterhalen op wat voor momenten je gaat eten, wat je doet, hoe je je voelt en wellicht zelfs met wie je op dat moment omgaat. Dan kun je na verloop van tijd een patroon zien en bewust bepalen hoe je anders met die situatie om wilt gaan.

Heb je hulp nodig met het achterhalen van triggers of hoe je anders kunt omgaan met stressvolle of emotionele situaties? Ik help je graag.

Groetjes,

Bianca

[1]https://www.jci.org/articles/view/21625

[2]https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4408699/

[3]https://www.nature.com/articles/nature14177

[4]https://jmg.bmj.com/content/55/9/578.abstract

[5]https://www.annualreviews.org/doi/abs/10.1146/annurev-psych-010418-102936

[6]https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1043276009001763