Stress is een van de meest bekende oorzaken voor het aankomen in gewicht. Ik heb hier dan ook al eerder over geschreven en het blijft een belangrijk onderwerp. Aankomen door stress is iets waar je last van kunt hebben of je nu man of vrouw bent. Het kan ook in de tegengestelde richting gaan, dat je door stress juist afslankt, omdat je minder eet. Maar hoe werkt dit nu allemaal?
Onderzoek laat in ieder geval zien dat slankere mannen vaker stoppen met eten door de stress die ze van het werk ervaren en mannen die al een iets hoger gewicht hebben komen aan door stress van het werk door juist te gaan eten.
Bij vrouwen is dit beeld niet te zien. Dus wanneer je al wat zwaarder bent kan het best zo zijn dat je door stress van je werk toch stopt met eten of dat je eigenlijk gewoon slank bent en je krijgt stress van werk en je komt toch nog aan[1].
Waarom eet je meer bij stress?
Onderzoek (zie bron 1) laat ook zien dat het eten van vette voeding en voeding rijk aan koolhydraten vooral bij chronische stress een manier kan zijn om met de stress om te gaan. Dit komt omdat deze voeding de biologische reactie van je lichaam op stress kan verminderen en tegelijkertijd kan het helpen tegen de negatieve emoties.
Het is dus niet zo dat het jouw schuld is wanneer je aankomt door stress. Als jij een keer hebt gemerkt dat de stress minder wordt wanneer je eet, dan is dat iets wat biologisch gezien ook meetbaar kan zijn.
Maar het betekent niet dat je er niets aan kunt doen.
Chronische stress kan namelijk ook zorgen voor reacties waardoor je juist gewicht verliest. Sommige mensen gaan juist minder eten of bewegen meer. De zogenoemde “runners high” kan je immers ook helpen om minder last te hebben van negatieve emoties.
Nu kan ik me wel voorstellen dat je meer gaat eten door stress, maar wanneer je dan ook beweging gebruikt om je toch beter te voelen dan kan het wel mogelijk zijn om niet aan te komen door stress.
Waarom krijg je stress?
Wat natuurlijk nog leuker zou zijn, is dat je gewoon geen last krijgt van stress. Dan ga je niet extra eten om de stressreactie te verminderen.
Hoe krijg je nu stress? In de jaren vijftig kwamen onderzoekers erachter dat een bepaalde gebeurtenis voor de ene persoon wel stressvol was, maar voor de andere persoon juist niet. Onderzoekers dachten toen dat ze de bron van stress moesten vinden in individuele verschillen die gaan over motivatie en gedachten die mensen hebben.
Die verschillen kunnen bijvoorbeeld gaan over hoe jij inschat wat een gevaar voor je is of wat een uitdaging is[2]. Die inschatting maak je op basis van het idee dat je hebt over hoe de wereld werkt en hoe jij daarin hoort te functioneren.
Wanneer je denkt dat iets een gevaar is, omdat je iets bijvoorbeeld niet kunt doen of wanneer je iets niet doet, dat een probleem wordt voor je overleving, dan kan dit zorgen voor stress en bij werk of lastige relaties kan dit zorgen voor chronische stress.
Er zijn drie manieren waarop iets een gevaar voor je kan zijn. Gevaar wat al is geweest, een soort traumatische gebeurtenis. Gevaar wat er is, maar waarvan je nog niet weet of je het aankunt. En gevaar wat er is, maar waarvan je denkt dat je het kunt overwinnen. Dit wordt ook wel een uitdaging genoemd[3].
Wat gebeurt er met je stofwisseling bij stress?
Psychologische stress heeft ook invloed op fysieke processen. Zo kunnen je immuunsysteem en de stofwisseling in onbalans raken[4]. Over het algemeen geldt dat je immuunsysteem slechter wordt en je stofwisseling kan dus sneller of langzamer gaan.
Waarom ga je eten door stress?
Er zijn dus twee reacties die je kunt hebben op stress. Je gaat meer eten, je gaat juist minder eten of je gaat sporten. Hoe komt het dan dat iemand kiest voor eten in plaats van sporten?
Wanneer je last hebt van chronische stress kan dit komen door je werk en tijdsdruk. Het is nu eenmaal simpeler om even iets te eten dan om een half uurtje te gaan wandelen, want daar heb je weer een half uurtje tijd voor nodig.
Die (onbewuste) beslissing is vaak gebaseerd op jouw overtuigingen over tijd en wat belangrijk is waar jij je tijd aan besteedt.
Tips tegen stress
Wat je merkt is dat overtuigingen dus veel invloed hebben op stress en op de keuzes die je maakt wat betreft voeding en beweging wanneer je last hebt van stress.
Het eenvoudigste is dan om stress aan te pakken. En hiervoor hebben we een handig startpunt. Ook het programma van ikveranderwel helpt je om anders over stressvolle zaken te denken.
Eigenschappen die kunnen helpen om stress te weerstaan zijn:
- Helpende gedachten
- Gehardheid
- Geleerde vindingrijkheid
- Optimisme
- Het gevoel dat je iets kunt
- Gevoel van samenhang[5]
Helpende gedachten
Hoe denk je over hetgeen waar jij stress van krijgt? Wanneer dit allemaal gedachten zijn als “het lukt me nooit”, “ik kan ook niets” en dergelijke, dan helpen je gedachten je niet verder.
In dat geval kan het handiger zijn om even bewust te worden van wat je denkt, zodat je dit vervolgens kunt omdenken. In plaats van “het lukt me nooit” kun je denken “het lukt me ooit”. In plaats van “ik kan ook niets” kun je denken “ik kan het leren”. Hierdoor maak je alles een stuk positiever en dat voelt toch iets minder zwaar.
Geleerde vindingrijkheid
Soms heb je gewoon handige trucjes nodig om met stress om te gaan. Yoga kan bijvoorbeeld twee vliegen in één klap slaan. Je bent bezig met ontspanning, ademhaling en tegelijkertijd ben je aan het bewegen.
Superhandig!
Daarnaast kun je hulp vragen aan ervaren collega’s of vrienden en familie, over hoe zij bepaalde problemen oplossen. Wie weet komen ze met iets wat je nog helemaal niet wist en dan leer je iets van hun vindingrijkheid (het is niet voor niets “geleerde” vindingrijkheid).
Optimisme
Wanneer je ervan uitgaat dat alles goedkomt, dan ben je vaak optimistisch ingesteld. Maar wanneer je continu aan het preppen bent, een moestuintje hebt of wanneer je boeken hebt over eetbare planten en dergelijke, dan ga je misschien juist uit van dat alles misgaat.
Dit helpt ook niet echt tegen stress.
Je kunt bijvoorbeeld dagelijks herhalen “alles komt goed” en zelfs een soort dankbaarheidsdagboek bijhouden, zodat je je meer gaat focussen op wat goed gaat. Dan zul je zien dat optimisme ook aangezet wordt.
Het gevoel dat je iets kunt
Soms is het gewoon gebrek aan kennis over hoe je iets moet aanpakken waar je stress van krijgt. Het volgen van een cursus of het lezen van een boek wat over je probleem gaat kan je dan helpen om minder stress te ervaren, omdat je dan meer het idee krijgt dat je weet waarmee je bezig bent in plaats van het gevoel dat je maar wat doet.
Gevoel van samenhang
Een plotselinge wijziging in het leven is helemaal niet leuk. Ontslag kan ontzettend stressvol zijn, omdat je gevoel dat je leven goed was en alles logisch was ingedeeld, opeens omvalt.
Om het gevoel van samenhang te herstellen kun je altijd even kijken hoe je een bepaalde gebeurtenis een plaats in je levensverhaal kunt geven. Op die manier hangt alles in gedachten dan in ieder geval al meer samen.
Een ander gevoel van samenhang kan het gevoel zijn dat je een sociale omgeving hebt waarop je kunt terugvallen. Stuur die vriendin die je al lange tijd niet hebt gezien eens een berichtje en wie weet welke bijzondere dingen er kunnen gebeuren.
Met al deze tips kun je stress ontzettend verminderen en dat kan ook helpen om je stofwisseling weer te normaliseren en om weer minder trek te hebben in vette en koolhydraatrijke voeding.
Heb je toch meer hulp nodig? Kijk dan eens naar het online programma van Ikveranderwel.
Groetjes,
Bianca.
[1] https://www.nature.com/articles/0803229
[2] https://www.annualreviews.org/doi/pdf/10.1146/annurev.ps.44.020193.000245 (pag. 4)
[3] https://www.annualreviews.org/doi/pdf/10.1146/annurev.ps.44.020193.000245 (pag. 5)
[4] https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0043232
[5] https://www.annualreviews.org/doi/pdf/10.1146/annurev.ps.44.020193.000245 (pag. 3)
